توضیحات
نشا اسطوخودوس انگلیسی
(Lavandula angustifolia)
یکی از گیاهان معروف و پرکاربرد در جهان است. در ادامه، به معرفی کامل این گیاه، فواید و خواص آن پرداخته خواهد شد:
(تیره نعناع)؛ گیاهی بوتهای یا ساقهای منشعب و پوشیده از برگهای باریک است. در انتهای ساقهها خوشهای از گلهای آبیرنگ میروید. میوهی آن فندقه است و تمام گیاه عطر خوشآیندی از خود متصعد میکند. موطن اصلی این گیاه شرق مدیترانه بوده و اغلب در باغها و مزرعهها کشت میشده است. برای مصارف دارویی ساقهی گلدار آن را میچینند و پس از آنکه گلها روی ساقه خشک شدند آنها را جمعآوری میکنند و به مصرف میرسانند.
معرفی کامل اسطوخودوس:
نام علمی: Lavandula Angustifolia Mill
نامهای دیگر: آخیر دشتی، زغلیل، رزالذهب، آلاله تلخ، گل لاوند، خیری، شاه اسپرم رومی، ممسک الارواح
خصوصیات ظاهری:
- گیاهی کوچک و پرشاخ با ساقههای چهارگوشه.
- برگها به صورت متقابل و با پوشش کرکی سفید و پنبهای هستند.
- گلها در خوشههایی ظریف قرار میگیرند و دارای رنگهای مختلف از آبی تا بنفش و قرمز هستند.
- میوههای اسطوخودوس به شکل بیضی و رنگ قهوهای شفاف هستند.
پراکندگی:
- گیاه اسطوخودوس بومی مناطق جنوب و شمال غرب اروپا و شرق مدیترانه است.
- در آمریکا و آمریکای شمالی نیز به عنوان گیاه زینتی کشت میشود.
- در ایران، این گیاه به عنوان گیاه غیر بومی شناخته میشود و در برخی مناطق کشت میشود.
فواید و خواص اسطوخودوس:
-
خواص ضد التهابی: اسطوخودوس دارای خواص ضد التهابی است و میتواند در کاهش التهابهای مفصلی و عضلانی کمک کند.
-
تسکین دهنده عصبی: عطر لطیف اسطوخودوس میتواند اثر تسکین دهنده بر روی سیستم عصبی داشته باشد و به بهبود اضطراب و استرس کمک کند.
-
استفاده در آرامبخشی: اسطوخودوس برای آرامبخشی و بهبود کیفیت خواب مورد استفاده قرار میگیرد. اسانس این گیاه به عنوان روغن آروماتراپی نیز مورد تجاری استفاده قرار میگیرد.
-
خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی: اسطوخودوس دارای خواص ضد باکتریایی و ضد قارچی است و میتواند در محافظت از پوست در برابر عفونتها کمک کند.
-
استفاده در تزئینی و آرایشی: اسطوخودوس به عنوان یک گیاه زینتی و آرایشی محبوب است. از گلها و عصارههای اسطوخودوس در تهیه عطرها، صابونها و محصولات بهداشتی و آرایشی استفاده میشود.
-
کاربرد در زراعت و کشاورزی: اسطوخودوس به عنوان گیاهی با خصوصیتهای مفید در کشاورزی و زراعت نیز کشت میشود.
-
استفاده در تهیه غذاها و نوشیدنیها: از گلهای اسطوخودوس در تهیه مواد غذایی و نوشیدنیهای مختلف مانند چای لاواندر استفاده میشود.
-
خواص آنتیاکسیدانی: اسطوخودوس دارای خواص آنتیاکسیدانی است که به مقابله با آسیبهای اکسیداتی در بدن کمک میکند.
شرایط کاشت و نگهداری:
-
نور و گرما: اسطوخودوس نیاز به حداقل ۸ ساعت نور آفتاب مستقیم دارد و باید از نور کافی برخوردار باشد. این گیاه به طور کلی در مناطق گرم و خشک رشد میکند.
-
آبیاری: اسطوخودوس به آبیاری معتدل نیاز دارد و خاک آبیاری غرقابی باید اجتناب شود تا پوسیدگی ریشهها جلوگیری شود.
-
نوع خاک: خاک مناسب برای کاشت اسطوخودوس خاکهای سبک و آهکی با ترکیبات کلسیم مناسب است.
-
کاشت در گلدان: اگر اسطوخودوس را در گلدان میکارید، گلدان باید بزرگ باشد و دارای زهکشی مناسبی باشد.
-
جابهجایی و کاشت مزرعهای: در کاشت مزرعهای، فاصله بین ردیفها حداقل ۷۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر و فاصله دو بوته برروی ردیف ۵۰ الی ۷۰ سانتیمتر باشد.
-
نگهداری از ریشهها: در جابهجایی و کاشت، باید با دقت به ریشهها رفتار شود تا آسیب نبینند.
با رعایت این شرایط، میتوانید گیاه اسطوخودوس را با موفقیت کشت و نگهداری کنید و از خواص و فواید آن بهرهمند شوید.
کوددهی مناسب برای اسطوخودوس
در امور مرتبط با کوددهی به اسطوخودوس، حتماً نیاز به دقت و توجه دارید تا از افزایش بیش از حد مجاز کود جلوگیری شود که میتواند به نفع گیاه نباشد. علاوه بر این، باید مراقب باشید که کود به طور یکنواخت و خوب در اطراف گیاه پخش شود. نوع کود نیز میتواند شیمیایی یا طبیعی و ارگانیک باشد. در مورد اسطوخودوس، از کودهای طبیعی نظیر شبدر و یونجه پوسیده که فرآوری شدهاند، میتوان بهره برد.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که پس از برداشت محصول از گیاه، افزودن کود حاوی ازت به خاک ممکن است مقاومت گیاه در مقابل سرما کاهش یابد. کوددهی به همراه بررسی دقیق خاک گیاه اسطوخودوس، از جمله اقدامات مهم در کاشت و نگهداری آن به شمار میرود.
استفاده از سنگهای ریزه در کاشت
در صورت کاشت اسطوخودوس در باغچه یا گلدان، بهتر است از سنگهای ریزهای با رنگهای روشن نیز بهره برده شود. این سنگها باعث انعکاس نور به گیاه میشوند و در نتیجه به رشد و توسعه بهتر آن کمک میکنند.
هرس گیاه اسطوخودوس
در مرحله داشت گیاه اسطوخودوس، یکی از اقدامات بسیار مهم هرس گرد میباشد. این هرس به شکل توپی انجام میشود و نقش اساسی در ایجاد گلهای زیبا و جذاب دارد. به طور معمول، حدود ۴ تا ۵ ماه قبل از فصل زمستان، اقدام به هرس این گیاه انجام میشود. برای این کار، از ابزارهای خاص باغبانی مانند قیچیها استفاده میشود. این اقدام به دوام و طول عمر بیشتر گیاه کمک میکند و برای حفظ سلامتی و زیبایی آن اجتنابناپذیر است.
روشهای تکثیر و کاشت اسطوخودوس
گیاه اسطوخودوس میتواند به دو صورت از طریق قلمه و بذر تکثیر و کاشت شود. شما میتوانید خود قلمه یا بذر را از گیاههای اسطوخودوس خود جمعآوری کنید یا از مراکز مختص تکثیر این گیاه، مواد تولیدی مورد نیاز را تهیه نمایید. اگر بذر مرغوبی داشته باشید، با رعایت شرایط مناسب کاشت و نگهداری، میتوانید بوتههای اسطوخودوس را از طریق این بذرها تولید نمایید.
در مورد قلمهها، معمولاً در فصل پاییز و در زمان هرس گیاه، قلمههای جدا شده از گیاه مادر جدا میشوند و در مکانهای دیگر کاشته میشوند. پس از تشکیل ریشه، قلمهها به محل اصلی کاشت منتقل میشوند. استفاده از نشا و نهال با استفاده از بسترهای سینی کشت و خاک سبک، بهترین روش برای کاشت و تکثیر اسطوخودوس میباشد.
خواص و فواید اسطوخودوس
خواص اسطوخودوس از جمله در گلهای آن مشاهده میشود. فصل برگدهی این گیاه در بهار و گلدهی آن در تابستان، به ویژه در ماههای اردیبهشت، روزهای مهمی برای گیاه است. ترکیبات مفید و دارویی در این مراحل تولید میشوند. بنابراین، زمان برداشت گیاه باید به طور دقیق در نظر گرفته شود. چیدن گیاه با این روش انجام میشود که شاخههای گلدار گیاه جدا شده و سپس خشک میشوند. این گیاه برای مصارف مختلف مانند استفاده در صنایع آرایشی و بهداشتی از آن بهرهبرداری میشود.
خواص اسانس اسطوخودوس
در برگها و سایر اجزای سبز اسطوخودوس، اسانس یا روغن اسانسی وجود دارد که به وسیله فرآیند تقطیر با بخار از گیاه به دست میآید. این اسانس شامل ترکیبات مهمی از جمله تانن، رزمارینیک اسید، لینالول و کامفر و دیگر مواد مفید است. اسانس اسطوخودوس به عنوان یک مسکن در ساخت ترکیبات ضد رماتیسم نیز استفاده میشود. علاوه بر این، از این اسانس در صنایع آرایشی و بهداشتی برای تولید محصولات مختلف استفاده میشود.
خواص عطر و بو اسطوخودوس
بوی اسطوخودوس خوشبو و قوی است، که از آن به عنوان معطر برای لباس و دفع حشرات و آفات لباس استفاده میشود. همچنین، از اسطوخودوس به دلیل بوی خوشایند آن در تولید ادکلنها استفاده میشود. گلهای اسطوخودوس هم معمولاً با چای سیاه ترکیب میشوند تا بوی دلپذیری به چای بدهند.
خواص روغن اسطوخودوس
روغن جوانهگیری از اسطوخودوس به تولید صابون میپردازد و همچنین در موارد سلامتی متعددی مفید است. این روغن دارای خواص ضد التهابی و ضد میکروبی است و به عنوان روشی طبیعی برای ماساژ پوست بسیار مناسب است. همچنین، برای پاکسازی پوست، درمان آکنه و جوشهای صورت، به عنوان یک درمان مؤثر به کار میرود. خواص ضد قارچ این روغن نیز باعث میشود که در درمان مشکلاتی مانند ریزش موهای تکهای و شورهسر مؤثر باشد. همچنین، از آن برای درمان آرتروز، نقرس و رماتیسم نیز استفاده میشود.
دمنوش اسطوخودوس و فواید سلامتی
دمنوش اسطوخودوس دارای خواص زیادی برای سلامتی انسان است:
-
مسکن دردها: دمنوش اسطوخودوس به عنوان یک تسکیندهنده مؤثر برای دردهای مختلف از جمله سردرد، سرگیجه، درد شکم، و دردهای سینه شناخته شده است. همچنین، در کاهش دردها و مشکلات مرتبط با سندروم پیش از قاعدگی در بانوان مفید است.
-
بهبود گردش خون و سلامت قلب: دمنوش اسطوخودوس میتواند فشار خون را کاهش دهد و در پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی، از جمله سکته قلبی، نقش موثری ایفا کند. همچنین، در بهبود گردش خون و کاهش خطر سکته نیز مفید است.
-
ضد استرس و آرامش بخش: مصرف دمنوش اسطوخودوس به عنوان یک ضد استرس طبیعی باعث افزایش آرامش روحی و رفع اضطراب میشود. این دمنوش میتواند بهبود خواب را تسهیل کرده و در درمان مشکلات تنش عصبی و افسردگی موثر باشد.
-
بهبود سیستم گوارشی: خواص ضد التهابی و ضد میکروبی اسطوخودوس به بهبود سلامت تمام اجزای سیستم گوارش کمک میکند. این دمنوش میتواند مشکلاتی نظیر یبوست، اسهال، درد معده و مشکلات گوارشی دیگر را تسکین دهد. همچنین، به دلیل داشتن آنتی اکسیدانهای زیادی، به تنظیم متابولیسم چربیها در بدن کمک میکند و در رفع مشکلات مانند چاقی و اضافه وزن مفید است.
-
بهبود وضعیت کبد: دمنوش اسطوخودوس میتواند به پاکسازی کبد و از بین بردن چربیهای اضافی در کبد کمک کند. همچنین، با بهبود وضعیت کبد میتواند در درمان برخی از مشکلات کبدی مانند زردی مؤثر باشد.
-
بهبود سیستم تنفسی: این دمنوش دارای خواص ضد میکروبی و تمیزکننده برای سیستم تنفسی است. بهبود انواع عفونتهای تنفسی، سرماخوردگی، آنفولانزا، و حساسیتهای فصلی از جمله مزایای آن است. همچنین، میتواند در درمان بیماریهایی مانند آسم مؤثر باشد.
توصیه میشود قبل از استفاده مداوم از هر داروی گیاهی یا دمنوش، با یک پزشک یا متخصص سلامت مشورت کنید، به ویژه اگر شما داروهای دیگری مصرف میکنید یا مشکلات سلامتی خاصی دارید.
محدودیتها و نکات ایمنی در استفاده از روغن و دمنوش اسطوخودوس
اگرچه خواص اسطوخودوس بسیار متنوع و مفید هستند، اما برخی موارد و محدودیتها وجود دارند که در استفاده از این گیاه باید مراقب باشید:
-
برای زنان در دوران شیردهی: مصرف دمنوش اسطوخودوس برای زنان در دوران شیردهی بهتر است توسط یک پزشک مشورت شود، زیرا تأثیر آن بر روی کودکان نوزاد ممکن است مخاطراتی داشته باشد.
-
برای افراد دیابتی و با قند خون بالا: اگر شما دیابت دارید یا مشکلات مرتبط با قند خون بالا دارید، مصرف دمنوش اسطوخودوس را با پزشک خود مطرح کنید. این ممکن است بر تأثیرات قند خون شما تأثیر بگذارد.
-
قبل از جراحی: به دلیل تأثیر دمنوش اسطوخودوس بر دستگاه عصبی مرکزی، در صورتی که قرار باشد جراحی انجام دهید، بهتر است قبل از عمل این دمنوش را مصرف نکنید. اطمینان از عدم تداخل آن با داروها نیز ضروری است.
-
برای پسران بالغ نشده: روغن اسطوخودوس ممکن است به کاهش هورمونهای مردانه در پسران بالغ نشده بیانجامد. بنابراین، استفاده از آن در این گروه از افراد توصیه نمیشود.
قبل از استفاده مداوم یا مصرف مکملهای گیاهی مختلف، بهتر است با یک متخصص سلامت یا پزشک مشورت کنید، به ویژه اگر شما داروهای دیگری مصرف میکنید یا مشکلات سلامتی خاصی دارید. این اقدام به حفظ سلامتی شما کمک خواهد کرد و میتواند از تداخلات ممکن با داروهای دیگر جلوگیری کند.
